krzyż przydrożny

przedpo
Opisywany obiekt to przydrożny krzyż z 1859 roku. Krzyż z postacią Chrystusa został umieszczony na rozbudowanym cokole złożonym ze zmniejszających się bloków kamienia oddzielonych od siebie gzymsami. Na jednym z bloków umieszczono postać Matki Boskiej.
Krzyż został wykonany z pięciu bloków żółtego piaskowca i jednego odlewu betonowego. Jego całkowita wysokość to 530 cm. Wykonanie górnej części obiektu z betonu pozwoliło na precyzyjniejsze wykonanie postaci Chrystusa, dużo bardziej ażurowej i rozbudowanej plastycznie niż figura Matki Boskiej i cokół. Powierzchnia zarówno kamienia jak i betonu została ozdobiona ryflowaniem jakie uzyskuje się przy pomocy gradziny. Żłobków pozbawiona jest jedynie płaszczyzna stanowiąca tło dla postaci Matki Boskiej. Obiekt w założeniu był monochromatyczny: kamień pozostawiony bez polichromii, natomiast część betonowa pomalowana w kolorze rozjaśnionego ugru, zbliżonego do koloru kamienia.
Opisywany krzyż przydrożny, z powodu swojego usytuowania przy ruchliwej drodze, jest silnie zabrudzony pyłami pochodzącymi z eksploatacji drogi przez samochody oraz pyłami naturalnymi. Narastające zabrudzenia powodowały chęć „odnowienia” powierzchni więc obiekt został kilkukrotnie przemalowany. Kolejne przemalowania wykonywano używając różnych kolorów, nie zawsze zbliżonych do poprzedniej wersji kolorystycznej, różna była również ilość kolorów użytych do malowania. Przed malowaniem krzyż nie był czyszczony więc poszczególne warstwy farby miejscami się łuszczą. Farba nie zawsze była nakładana starannie, powstały zacieki dochodzące do grubości 5 mm. Podstawa krzyża, gzymsy, a także napisy zostały pokryte czarną substancją smołopodobną, która prawdopodobnie oprócz dekoracji miała też pełnić funkcję zabezpieczenia kamienia przed wpływem warunków atmosferycznych. Warstwa ta została nałożona niestarannie, miejscami pojawiły się zacieki dochodzące do 5 mm grubości. Powierzchnia kamienia miejscami została silnie zniszczona. Zniszczenia mają charakter mechaniczny. Najbardziej zniszczone są narożniki, a także dwie płaszczyzny bloku, na którym jest umieszczona postać Matki Boskiej. Płaszczyzny te utraciły oryginalną powierzchnię w 90%. Powierzchnie te zostały pokryte zaprawą cementową z drobnoziarnistym piaskiem. Uzyskano gładką powierzchnię, bez imitacji ryflowania. Warstwą zaprawy cementowej pokryto również dolny profil gzymsu nad postacią Matki Boskiej. Profil ten był bardzo mocno zwietrzały, zatracił swój oryginalny, esowaty kształt, a uzupełnienie całkowicie go przykryło. Nie odtworzono oryginalnej formy, a uzupełnienie wykonano w kształcie prostej fazy. Uzupełniono także drobne ubytki w kamieniu, obtłuczone narożniki. Przed uzupełnieniem nie usunięto starych powłok malarskich. Uzupełnienia te charakteryzowały się bardzo słabą przyczepnością do podłoża, ostukiwane wydawały głuchy odgłos, odspajały się. Oryginalna polichromia części betonowej zachowała się w bardzo małym stopniu, ok. 2 – 3 %, jednak jest obecna na wszystkich elementach, zarówno no krzyżu, jak i postaci Chrystusa oraz na tabliczce.
Celem prac konserwatorskich było powstrzymanie procesów korozyjnych kamienia i betonu poprzez impregnację, a także przywrócenie obiektowi wartości estetycznych i ekspozycyjnych poprzez oczyszczenie obiektu z zanieczyszczeń i materiałów wtórnych, uzupełnienie ubytków oraz ujednolicenie kolorystyczne.

Prace konserwatorskie i restauratorskie wykonane przez Joannę Stawowy.